آيت د نښو په معنا

 لیکوال:محمدناصرحلیمي

آيت د نښو په معنا

۱. د الله تعالى د قدرت نښه، انسانانو ته د الهي لارښوونو نښې او يا پلنښې، د پلي کوونکو، نه پلي کوونکيو کاذبو مدعيانو نښې په اسمانونو، زمکه، بحرونو، ستورو، انساني وجود، کايناتو او داسې نورو مخلوقاتو کې.

۲. د زمکې پر مخ د شتو ژوندیو او مړو موجوداتو، خځندې، څاروي، څيرونکي، مرغان، انسانان، حيوانات، جامدات، مايعات، غازات او داسې نور طبيعي پرمختياوې او زوال نښې.

۳. د کايناتو د پټو رازونو او اسرارو نښې، نباتات، جمادات، وړانګې، مایعات، غازات، ټول زمکني عناصر...

۴. د مؤمنانو نښې، د مؤمنانو عقلي، رواني او جسمي قوتونو، د وګړيزو او ټولنیزو پرمختیاوو او شاتګونو نښې، د مؤمنانو کړنې او انګېرنې يې راښوولې، په دوی کې د ایمان د نفوذ لارې، چارې، نښې او سیستمونه، د قوت او کمزورتیا نښې، لاملونه او عاملین يې هم راښودلي دي د ایمان پر بنسټ د نېکو چارو، درنو ویناوو او سپېڅلو افکارو پایلې يې هم را په ګوته کړې دي، د قوت او کمزورۍ، د زیاتوالي او کموالي له پلوه یې د ایمان پوړۍ (مراتب) هم بیان کړي دي.

۵. د کافرانو نښې، د کفارو عقلي، رواني او جسمي ځانګړنې یې په ګوته کړي دي. الله تعالى د کفر او شرک پر بنسټ د ناوړو کړنو، ستغو ویناوو او ناولو افکارو بدې پایلې په ګوته کړې دي، د کفري کړنو، ویناوو او انګېرنو، نښې يې هم راښودلې دي، د کفري وګړو او ټولنو د چارو عاقبت یې هم را په نښه کړی دی، د خطر، زیان او شر له پلوه یې د کفر مراتب په نښه کړي دي د کفر د ترویج د عواملو، سیستمونو او عاملینو نښې يې هم راښوولې دي د کفر او کافرانه رنځ د درملنې دود او بریدونه یې هم
ټاکلي دي د کفر انکار او کفران همت توپيرونه هم په ګوته کړي دي.

۶. د منافقانو نښې: د منافقانو عقلي، رواني او جسمي نیمګړتیاوو، کمیو او پایلې یې پر ټولنو او وګړو په ګوته کړې دي، د ټولنیزو او وګړیزو پرمختیاوو مخې ته د دوی له لوري د رامنځته شویو خنډونو، مزاحمتونو او انګېرنو نښې د دوى د وینا، عمل او کاري نتایجو پر بنسټ په نښه شوي دي، د ټولنو شاتګ کې د دوى هڅه او د هڅو عوامل هم په ګوته شوي دي د نفاق د نفوذ لارې چارې، نښې او سیستمونه، د قوت او کمزورتیا نښې، ډګرونه او لاملونه يې هم راښوولي دي، د نفاق پر بنسټ د ناوړه چارو، رټلو ویناوو او ناولو افکارو پایلې يې هم را په ګوته کړې دي د پیاوړتیا او کمزورتیا، د زیاتوالي او کموالي له پلوه د نفاق مراتب او ډولونه یې هم بیان کړي دي.

همداسې د ځوانانو، پېغلو، نارینه وو او ښځنو پرمختګ، پرشاتګ، جنت، دوزخ، د ملتونو عروج او زوال د فردي، اجتماعي، کورنيو، حکومتي پرمختیاوو، د پېغمبرانو، د ظالمو او مستبدو، عادلو او (منصف) چارواکو نښې، د انسان د رواني، عقلي او جسمي ودې د پرمختګ او پر شاتګ نښې، د قرآنپالو او قرآن کریم پلورو دینوالو نښې او د تقوی پالو او تقوی پلورو نښې يې د دې لپاره په ګوته کړي چې هر انسان خپل ځان او خپلې ټولنې ته قرآن کریم آیينه او خپلې ښېګڼې او بدګڼې پکې وويني.

د ټولنې درملاند او پرمختګ بښونکي عاملان عالمان د خپلې ټولنې د پرمختیا لپاره ګټورې موخې، کړنلار، تګلار، وړ کاري ټیم، باکفایته رهبري او با درایته اداره را منځته کولای شي.

زه د یوسف، داود، موسی، سلیمان، .. علیهم السلام.. راشده خلیفه ګانو او عمر بن عبدالعزیز رضى الله عنهم د واک پرمهال لوراند چلن او کریمانه کړنو ته ګوته په غاښ وم ؛ خو چې کله مې قرآن کریم ولوست، په دې پوه شوم چې اوس هم د قرآن کریم له لارې د همغسې عادلانه نظامونو رامنځته کول شوني او ممکن دي.

ځکه قرآن کریم مو د ژوندانه پر اعتقادي، عبادي، سياسي، اخلاقی، اجتماعي، صحي، تعلیمي، تحقيقاتي، اقتصادي، زراعتي او صنعتي نښو هم پوهوي، د سالمې استفادې توان راکې هم پيدا کوي، له حقائقو سره مو هم عملاً اشنا کوي او له حقوقو او وجایبو سره مو هم ژمنوي.

زموږ د پاتې راتلو لامل دا دى، چې په مدرسو، دارالعلومونو، شرعي پوهنځيو او نوروعلمي ارګانونو کې قرآن کريم د يو ضمني او فرعي کتاب په توګه لوستل کېږي، نه د يو اصلي او محوري کتاب په توګه، همدا لامل دى چې د دې ارګانونو نوي سلنه فارغان د قرآن په ژباړه نه پوهېږي.. نو پورته ډګرونو نظام به څنګه جوړکړي!